قرارداد کاری چیست؟

بیشتر کارمندان توی هر حوزه و هرجایی و با هر تخصصی، ترجیحشون اینه که یک چارچوب مشخص برای کار کردنشون داشته باشن. این چارچوب هم کارمند و هم سازمان رو موظف به رعایت یک‌سری قوانین و مقررات می‌کنه که اگر یک‌وقت خدایی نکرده کارمند خواست از زیرکار در بره یا سازمان خواست حقی رو ناحق کنه، طبق اون چارچوب از این بی‌قانونی‌ها جلوگیری بشه. این چارچوب رو «قرارداد» صداش می‌زنن و اکثر اوقات به‌صورت کتبی با مُهر و امضای طرفین ثبت میشه. حالا اینکه اصلاً چی هست و چه انواعی داره؟ موضوعیه که اگر خوب گوش بدی به ما و حواست چهارچشمی بهمون باشه، اینجا برات توضیحش می‌دیم که دیگه هیچ‌وقت و هیچ جا قرارتون یادتون نره! پس با همون دو دوست همیشگی (دفتر و خودکارت) تا آخر این مقاله همراهمون باش.

قرارداد کاری رو کی داده کی گرفته؟!

شاید با خودتون فکر کنید که خیلی‌ها به وعده وعیدهای توی جلسات مصاحبه عمل نمی‌کنن و قرارداد نوشتن یک کار فرمالیته به حساب میاد. چرا؟ چون مجبورن برای اینکه بعدا براشون دردسر نشه، یک استاندارد مشخص با شرح وظایف و خدمات از پیش تعیین و توافق شده تنظیم کنن. قرارداد کاری کلیه حقوق، مسئولیت‌ها، وظایف و شرایط شغلی‌ایه که در مجموع، روابط کاری بین کارفرما و کارمند رو تشکیل میده؛ برای مثال، وظیفه کارفرما برای پرداخت دستمزد کارمند.

قطعا یک توافقنامه کلی و بدون جزئیاتِ دقیق هم می‌تونه قابل‌اجرا باشه، اما یک توافقنامه‌ی کتبی شفافیت و ثبات قانونی بیشتری رو برای هر یک از طرفین فراهم می‌کنه. انواع قراردادهای کار برای هر رابطه کاری به‌طور خاص تنظیم می‌شن. بااین‌حال، باید چند تا استاندارد معمول رو پوشش بدن. به گفته‌ی آلیسون پیرسون^[۱]، رئیس منابع انسانی شرکت هال والدمن^[۲]، توی توافقنامه‌های کاری بیشتر تاریخ شروع کار کارمند، حقوقی که دریافت می‌کنه و هر شرایطی در مورد مدت‌زمان استخدام یا فسخ و استعفا ذکر میشه.

نحوه تنظیم قرارداد کاری چطوریه؟

از اون‌جایی که رابطه کارفرما/کارمند منحصربه‌فرد هست، محتوای قراردادها نیز بنا به این رابطه می‌تونه از موارد مختلفی تشکیل بشه. هیچ توافقنامه‌ی استخدامیِ استانداردی وجود نداره، بنابراین بهترین قرارداد کار اونیه که متناسب با شرایط کارفرما و کارمند باشه. نحوه تنظیم قرارداد کاری یک استاندارد و اصول معین داره. مثلا: مدت زمان اشتغال، موقعیت و مسئولیت کارمندان، برنامه زمان‌بندی کارمندان، پاداش و مزایای کارمندان، مالکیت معنوی، دستورالعمل فسخ، حق سنوات، رویه‌های حل اختلاف و پیمان‌نامه عدم افشای اسرار مواردی‌ان که باید توی یک توافقنامه کاری رعایت بشن.

انواع قرارداد کاری چیا هستن؟

یک توافقنامه کاری بستگی به چارچوب کاری مشخص شده‌ای داره که مورد توافق کارفرما و کارمنده. مثلا قرارداد کاری کسی که روزهای مشخصی از هفته رو می‌تونه سرکار حضور داشته باشه با کسی که کل روزهای کاری هفته رو هست، خیلی فرق داره. اگر بخوایم طبق استانداردهایی که در حال حاضر توی شرکت‌ها هست، این تفاوت‌ها رو دسته‌بندی کنیم و براشون اسم بذاریم، می‌تونیم بگیم انواع قرارداد کاری شامل موارد زیره:

• قرارداد کار دائمی
• قرارداد کاری موقت
• قرارداد کار ساعتی
• قرارداد پیمانکاری
• قرارداد برای انجام کاری مشخص
• قرارداد کارآموزی

که هرکدوم از این‌ها شرایط و ضوابط مربوط به خودشون رو دارن که براساس سیاست‌های یک شرکت تعیین میشن. ولی خب اصول پایه و مشخصی براشون وجود داره که ازش پیروی می‌کنن. مثلا این‌ که استعفا در قرارداد کار موقت هم وجود داره. اینطور نیست که اگر کارمند بنابه هر دلیلی قادر به ادامه همکاری نبود، مجبور باشه تا پایان مدت قراردادش صبر کنه. پس اگر کارمندی و در شرف استخدام در جایی هستی، لازمه که این نکات رو قبل از امضای هر توافقنامه کاری بدونی که کلاه سرت نره!

قرارداد کار دائمی

یکی از مهم‌ترین انواع قرارداد و حتی میشه گفت بهترین قرارداد کار، قرارداد کار دائمی با مدت نامحدوده! یعنی کارمند تاریخ شروع کار با خودشه اما تاریخ پایانش دیگه با خداست 🙂

از مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع قرارداد هم میشه به این اشاره کرد که کارفرما بدون ارائه دلیل مشخص نمی‌تونه کارمند رو اخراج کنه و حتما باید همه تشریفات قانونی رو کامل اجرا کنه. به همین دلیل خیلی از کارفرماها از عقد این نوع قرارداد خوششون نمیاد و ترجیحشون قرارداد موقته!

قرارداد کاری موقت

قرارداد کار موقت با مدت معین یکی از رایج‌ترین و مشهورترین انواع قرارداده. در این نوع قرارداد محدودیت زمانی وجود داره مثلا قرارداد  کاری یک ماهه یا شش ماهه. مطابق این قرارداد کارمند طی همون بازه زمانی مشخص شده به کار خودش ادامه می‌ده. تو این نوع قرارداد تا پایان اتمام قرارداد اخراج کارمند امکان‌پذیر نیست اما استعفا در قرارداد کار موقت وجود داره.

قرارداد کار ساعتی

این نوع قرارداد برای کارمندهاییه که به صورت دائم یا به اصطلاح فول-تایم در محل کار حضور ندارن. حقوق و دستمزد در قرارداد ساعتی براساس میزان ساعت‌های حضور کارمند در محل کار محاسبه میشه و پرداخت‌ها معمولا باید در پایان روز، پایان هفته یا پانزده روز یک بار صورت بگیرن.

قرارداد پیمانکاری

این نوع قرارداد بیشتر به درد مشاغلی می‌خوره که توی حوزه ساخت‌وساز فعالیت می‌کنن. در این نوع قرارداد مدت زمان خیلی اهمیت نداره چون که کارمند یا مجری پروژه متعهد میشه که یک پروژه رو تمام و کمال تحویل کارفرما بده. به همین دلیل کارفرما دخالت مستقیمی تو نحوه انجام کار نداره و فقط پایان و تحویل پروژه براش اهمیت داره. قانون کار در قرارداد پیمانکاری تأثیر چندانی نداره و این نوع قرارداد مشمول بیمه تأمین اجتماعیه.

قرارداد برای انجام کاری مشخص

در این نوع قرار داد که غالبا پروژه-محوره، کارمند بعد از اتمام پروژه قرارداد کاریش به اتمام می‌رسه.

قرار داد کارآموزی

تو این نوع قرارداد، کارآموز موظفه که برای کسب مهارت بیشتر، فعالیت‌هایی رو مرتبط با شغلش انجام بده. همچنین در کنار کسب مهارت باید آموزش آکادمیک رو هم پیش ببره. در قرارداد کارآموزی، کارفرما موظفه که کارآموز رو برای کسب مهارت همراهی کنه. در مقابل کارآموز هم موظفه که فعالیت‌های لازم رو تحت نظارت کارفرما به‌طور کامل انجام بده و خوب یاد بگیره.

 

لُبّ کلام!

در نهایت با تنظیم بهترین قرار داد کار به کارمند این اختیار رو میدی که قبل از ورود به یک سازمان با منشور رفتاری و عملکردی اون مجموعه آشنا بشه و به میل خودش کار در یک سازمان رو شروع کنه.کارفرمای محترم! اگر یک قرارداد کاری استاندارد با قوانین نه خیلی سفت‌وسخت، نه خیلی دست‌وپاشکسته واسه سازمانت تنظیم کنی، می‌تونی استعدادها رو به سازمان خودت بکشونی و با عمل‌کردن به تعهدات ذکر شده کارمندان خودت رو متعهد و راضی نگه‌داری. برای سهولت توی مدیریت این موضوع مهم و اساسی نیازمند یک برنامه هستی که بتونه قراردادهای سازمانت رو برات بایگانی کنه و به‌روز نگه داره. حتی اگر با استانداردهای لازم برای یک توافقنامه خوب هم آشنا نباشی، این امکان رو باید در اختیارت بذاره که با تمپلیت‌های پیش‌فرض تو رو توی این مسیر هدایت کنه. اگر بازم با این توصیفات اسم سامانه منابع انسانی‌ ابری تو ذهنت تداعی نشد، پس خودکار رو بذار زمین و همین الآن با یک کلیک نردبانی شو تا بدونی یک کلیک چقدر می‌تونه برات سودمند باشه!

References:

1. https://www.business.com/articles/employment-contracts/

^[۱] Alison Pearson

^[۲] Hal Waldman & Associates یک شرکت حقوقی و یک خانه وکلا برای صدمات شخصی است که به پیتسبرگ و منطقه غربی پنسیلوانیا خدمات می‌دهد.